«Δεξαμενή παραγωγής τσάμπα εργατών»

Από κινητοποίηση του Συλλόγου Σπουδαστών Δημοσίων ΙΕΚ

Στο τέταρτο και τελευταίο μέρος του αφιερώματος για την Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση, ο «Ριζοσπάστης» συνομιλεί με τους Γιώργο Κεφάλα, μέλος του ΔΣ του Συλλόγου Σπουδαστών Δημοσίων ΙΕΚ και Νίκο Δήμο, απόφοιτο ΕΠΑΣ ΟΑΕΔ, για την πραγματική κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι

σπουδαστές σε δημόσια ΙΕΚ και τις Επαγγελματικές Σχολές του ΟΑΕΔ.

-- Να ξεκινήσουμε με δυο λόγια για την κατάσταση σε ΙΕΚ και στις ΕΠΑΣ του ΟΑΕΔ.

Γ. Κεφάλας: Στα ΙΕΚ αυτή τη στιγμή υπάρχουν οξυμένα προβλήματα. Εχει να κάνει και με το γεγονός ότι άνοιξαν με μεγάλη καθυστέρηση, ζήτημα για το οποίο ο Σύλλογος κινητοποιήθηκε. Υπάρχει λοιπόν το θέμα της αναπλήρωσης, με το εξάμηνο που έχει παραταθεί μέχρι το Μάρτη, οπότε και θα ξεκινήσει το δεύτερο που θα τελειώσει γύρω στον Ιούλιο. Αυτό αποτελεί πρόβλημα για παιδιά που σπουδάζουν σε επισιτιστικά κυρίως επαγγέλματα, γιατί επί της ουσίας όλοι αυτοί περιμένουν το καλοκαίρι να φύγουν για πρακτική, που τώρα μάλλον τη χάνουν. Επιπλέον, κάποιες σχολές, όπως για παράδειγμα το Τμήμα Νοσηλευτικής στον Αγιο Δημήτριο, έχουν πάρει άλλα μέτρα, π.χ. μαθήματα το Σάββατο που τα βαφτίζουν «σεμινάρια», ενώ όποιο από τα παιδιά δεν πηγαίνει, παίρνει και απουσίες δύο ημερών. Εχουν κινητοποιηθεί βέβαια οι σπουδαστές, μέχρι στιγμής απέχουν. Επιπλέον, βλέπουμε τμήματα τα οποία τουλάχιστον στα χαρτιά είναι «σαραντάρια», με τις Διευθύνσεις να το δικαιολογούν λέγοντας ότι υπολογίζουν ότι κάποιοι δε θα έρθουν στο εξάμηνο.

Οι Γιώργος Κεφάλας και Νίκος Δήμος μιλούν στο «Ρ» για την κατάσταση στα Δημόσια ΙΕΚ και τις ΕΠΑΣ του ΟΑΕΔ

Ν. Δήμος: Και στις ΕΠΑΣ υπάρχουν αντίστοιχα προβλήματα, ακόμα πιο οξυμένα φέτος λόγω υποχρηματοδότησης. Προβλήματα υλικοτεχνικής υποδομής, κατεστραμμένα εργαστήρια, εργαστήρια με πετρελαιοκινητήρες στους οποίους δεν υπάρχει πετρέλαιο και εκεί γίνεται βασικό μάθημα στους μηχανικούς αυτοκινήτων, στους ηλεκτρολόγους καλώδια από τρίτο - τέταρτο χέρι, με άσχετα χρώματα, ουσιαστικά επικίνδυνα για την ασφάλεια των σπουδαστών. Υπάρχουν επιπλέον μαθήματα που καταργούνται τελείως και διαχρονικά προβλήματα όπως π.χ. τα πάσο που δεν δίνονται εδώ και τέσσερα χρόνια.

-- Για πόσο κόσμο μιλάμε και σε τι ειδικότητες και κλάδους συγκεντρώνονται;

Ν.Δ.: Στους ΟΑΕΔ είναι περίπου 4.500 σπουδαστές στην Αττική, λειτουργούν 11 σχολές. Οι περισσότερες είναι στον κλάδο των Κατασκευών, στη Βιομηχανία, κυρίως στον κλάδο του Μετάλλου. Και μετά στον κλάδο της Υγείας, βρεφονηπιοκόμοι. Ωστόσο, περιμένουμε στο μέλλον να αρχίσουν να μπαίνουν επαγγέλματα κι από άλλους κλάδους.

Γ.Κ.: Οι σπουδαστές στα ΙΕΚ συγκεντρώνονται πλέον κατά βάση στους κλάδους της Υγείας και των Τηλεπικοινωνιών. Τα περισσότερα ΙΕΚ έχουν τουλάχιστον από μια σχετική ειδικότητα. Επίσης, στον Επισιτισμό υπάρχουν κάποιες ειδικότητες, αν και δεν είναι τόσο ραγδαία η αύξηση όση είναι στους άλλους κλάδους. Βλέπουμε μια δραστική μείωση χρόνο με το χρόνο αντικειμένων που έχουν να κάνουν με την οικοδομή, τεχνικά επαγγέλματα και τα λοιπά. Χαρακτηριστικά, ας πούμε, πέρσι το Σεπτέμβρη δεν υπήρχε καμία ειδικότητα τεχνίτη εσωτερικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων.

«Ο επιχειρηματίας ουσιαστικά δεν πληρώνει τίποτα»

-- Ποια είναι η κατάσταση με την πρακτική και τη μαθητεία;

Ν.Δ.: Υπάρχει μερίδα μαθητών που κάθε χρόνο δεν παίρνει πρακτική, παρ' ότι στις ΕΠΑΣ είναι υποχρεωτικές και τα περισσότερα παιδιά ουσιαστικά πηγαίνουν στον ΟΑΕΔ επειδή υπάρχει η πρακτική, ως βοήθημα ας πούμε. Αλλά και το 90% περίπου των σπουδαστών που δουλεύει, δουλεύει σε δουλειά άσχετη με το αντικείμενο σπουδών. Παίρνει ο εκάστοτε εργοδότης, βλέπει σε ποιες θέσεις εργασίας έχει κενά, παίρνει από μια ειδικότητα δέκα και μπορεί να τους βάλει και τους δέκα σε διαφορετική θέση. Εχουμε παράδειγμα σπουδαστή - ηλεκτρονικού - που τον είχαν φέρει στο νοσοκομείο και έγραφε φάρμακα στους ασθενείς, γιατί δεν είχαν αντίστοιχη θέση!

Γ.Κ.: Είναι βασικό ζήτημα που προβληματίζει το κομμάτι της πρακτικής, που πλέον έχει ενταχθεί ως πέμπτο εξάμηνο, για την «αναβάθμιση», όπως λέγεται, των ΙΕΚ. Οι σπουδαστές θα κληθούν να συμπληρώσουν 960 ώρες χωρίς να παίρνουν φράγκο, γιατί η αμοιβή είναι προαιρετική, «δύναται», όπως περιγράφει και το ΦΕΚ. Ακόμα και τα εισιτήρια για το πηγαινέλα τα βάζουν από την τσέπη τους. Επιπλέον, έχουμε και το περσινό παράδειγμα σε μεγάλο ιδιωτικό ΙΕΚ, όπου έφτασαν τα παιδιά στο 4ο εξάμηνο, είχαν υπογράψει μια συμφωνία πριν θεσμοθετηθεί το 5ο εξάμηνο και βγήκε μια ωραία μέρα η Διεύθυνση και τους λέει «παιδιά, δώστε και 960 ευρώ επιπλέον». Βέβαια, το πήραν πίσω γιατί έγινε χαμός, αλλά αυτό το «πλήρωνε για να δουλέψεις» το μαθαίνουν από νωρίς.

-- Σε σχέση με αυτό, η κυβέρνηση λέει ότι βασικός της στόχος είναι η επίλυση αυτών των προβλημάτων και η γενίκευση της μαθητείας.

Γ.Κ.: Οταν είχαμε κάνει τις κινητοποιήσεις στο υπουργείο, με την αντιπροσωπεία που είχαμε συναντηθεί τότε, μας είχαν πει ότι θα αλλάξουν τα πράγματα από το Γενάρη, θα πάρουν δραστικά μέτρα. Την ίδια στιγμή που μας έλεγαν αυτά, στη Σιβιτανίδειο είχαμε καταγγελίες ότι ζητούσαν ένα 10ευρο το μήνα από την τσέπη τους, για να βάζουν για την Ασφάλισή τους. Δεν ήταν ξεκάθαρο αν θα τα βάζει ο εργοδότης ή η Γενική Γραμματεία, οπότε για να μην τα βάζει ο εργοδότης, τους λέγαν πληρώστε εσείς.

Μιλάνε για αναβάθμιση του θεσμού της μαθητείας και είναι σε φάση που φτιάχνουν τα γραφεία διασύνδεσης με τις επιχειρήσεις. Ουσιαστικά, το γεγονός αυτό δείχνει το ρόλο του θεσμού της μαθητείας και των σχολών, ότι είναι φτιαγμένες για να μισοκαταρτίζονται τα παιδιά και να βγαίνουν γρήγορα στην αγορά εργασίας. Να βγαίνουν απόφοιτοι που από την «κούνια» τους - το 20% περίπου είναι ανήλικοι - μαθαίνουν να δουλεύουν με 280-300 ευρώ, στα ΙΕΚ δουλεύουν τσάμπα, να βγαίνουν έξω και να παρακαλάνε και να είναι ευχαριστημένοι άμα βρίσκουν μια δουλίτσα. Γι' αυτό και σε αρκετό κόσμο συναντάς κι εδώ το χαμήλωμα των απαιτήσεων. Και νομίζω ότι αυτό είναι το πιο σημαντικό. Είμαστε μια δεξαμενή παραγωγής τσάμπα εργατών. Αυτός είναι ο βασικός τους ρόλος.

-- Ομως οι κυβερνήσεις, όπως και η ΕΕ, παρουσιάζουν τη μαθητεία ως «πρότυπο», γιατί λένε κερδίζει και ο εργοδότης που βρίσκει τους εργαζόμενους που έχει ανάγκη, αλλά και ο σπουδαστής που πληρώνεται και πιθανόν και να τον κρατήσουν στη δουλειά.

Ν.Δ.: Αυτό που μας λένε και οι καθηγητές. Οτι άμα είσαι καλός στη δουλειά που κάνεις και δεν μιλάς και πολύ, πιθανόν να έχεις και ένα λαμπρό μέλλον. Οτι επειδή εσύ θα έχεις δουλέψει δυο χρόνια, θα έχεις μάθει πάνω στην πρακτική τα βασικά που σου χρειάζονται, είναι πιο εύκολο βγαίνοντας να βρεις δουλειά. Ταυτόχρονα, μπαίνει και το μάθημα της υποταγής από τους καθηγητές, ότι αν δεν κινητοποιείσαι για τις συνθήκες στις οποίες δουλεύεις, δεν ζητάς από τον εργοδότη σου παραπάνω, τότε θα βρεις μια δουλειά ή πιθανόν να γίνεις ΕΒΕ. Ιδιαίτερα στα επαγγέλματα της οικοδομής, ψυκτικούς, υδραυλικούς, ηλεκτρολόγους, μπαίνει πολύ αυτό το ζήτημα. Υπάρχει και ένα κείμενο του ΟΑΕΔ, ο οποίος καμαρώνει. Λέει ότι οι μισοί περίπου απόφοιτοι εργάζονται, αλλά δε λέει ότι το 60% είναι άνεργοι.

Γ.Κ.: Γενικά, εμείς ως Σύλλογος έχουμε κάνει μια σημαντική προσπάθεια να αναδείξουμε ότι ο εργοδότης, ειδικά στα ΙΕΚ, δεν πληρώνει τίποτα. Γιατί πλέον και το κομμάτι της Ασφάλισης της πρακτικής το καλύπτει η Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης. Για ένα ένσημο που δεν είναι ούτε συντάξιμο, ούτε καλύπτει πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για το σπουδαστή, αφορά μόνο την περίπτωση ατυχήματος στο χώρο εργασίας. Εχουμε αναδείξει ότι όχι απλά κερδίζει εις βάρος του σπουδαστή, αλλά πραγματικά τον έχει σαν ένα «σύγχρονο σκλάβο». Και γενικότερα με τη νομοθεσία αυτή, η οποία μας έχει στα ΙΕΚ χωρίς βιβλία, με ένα πρόγραμμα σπουδών τόσο ευέλικτο που να μπορεί ανά πάσα στιγμή να αναπροσαρμόζεται με βάση τις ανάγκες τις δικές τους, των εργοδοτών.

«Πλαστελίνη» για τις ανάγκες των επιχειρηματιών

-- Υπάρχει επιπλέον το επιχείρημα ότι οι σχολές δεν είναι αρκετά συνδεδεμένες με τις επιχειρήσεις.

Ν.Δ.: Υπάρχει άμεση διασύνδεση με την αγορά εργασίας και τους επιχειρηματίες. Ερχονται στις σχολές και ζητάνε κόσμο, ανάλογα με τις ανάγκες τους, για να κάνουν πρακτική. Μοιράζουν κάρτες από επιχειρηματίες στους σπουδαστές και λένε «σε αυτόν να πας όταν τελειώσεις». Δουλεύουν γι' αυτούς επί της ουσίας. Στους ΟΑΕΔ έχουμε περιπτώσεις που έρχονται επιχειρήσεις μέσα στις σχολές, βλέπουν, κρίνουν, παίρνουν συνεντεύξεις μέσα στις σχολές από σπουδαστές. Εχουμε ακόμα περιπτώσεις να μπαίνουν στελέχη που προωθούν διάφορα, ψάχνουν αυριανούς αγοραστές. Και ενώ καλοδέχονται τις εταιρείες, όταν προσπαθούμε να μπουν τα σωματεία μέσα στις σχολές, για να κάνουν περιοδείες, να ενημερώσουν τους συναδέλφους, τότε μιλάνε για «εξωσχολικούς». Επομένως, είναι ολοφάνερο ποιον εχθρεύονται και από την άλλη ποιον θέλουν μέσα στις σχολές.

Γ.Κ.: Νομίζω ότι και στα ΙΕΚ γίνεται μια αντίστοιχη προσπάθεια. Υπάρχουν π.χ. καθηγητές οι οποίοι δεν μπαίνουν για να βάλουν στο βιογραφικό τους ότι «δούλεψα σε ΙΕΚ», αλλά γιατί έχουν σχέση με επιχειρήσεις και μέσα από εκεί βρίσκουν κόσμο. Επιπλέον, μπαίνει ως ζήτημα η επίθεση στη συνείδηση των νέων παιδιών για την ιδιωτική πρωτοβουλία. Π.χ. η Γκράβα, ως σχολικό συγκρότημα το οποίο στεγάζει ένα τέτοιο ΙΕΚ, ήταν μέσα στα σχέδια της εργοδοσίας. Συγκεκριμένα, έχει γίνει μια δωρεά στα ΕΠΑΛ από το Ιδρυμα «Νιάρχος», έχουν εγκαταστήσει ένα σύστημα με κεραίες το οποίο το παρουσιάζουν στους σπουδαστές σαν κάτι πολύ καινοτόμο κ.τ.λ.

-- Ενα άλλο επιχείρημα υπέρ του θεσμού της μαθητείας είναι ότι συνδυάζει θεωρία και πράξη πάνω σε ένα αντικείμενο. Κατά πόσο ισχύει αυτό;

Γ.Κ.: Στην Πληροφορική, μας έλεγαν ότι οι ώρες της θεωρίας με τις ώρες των εργαστηρίων είναι μισές - μισές και στο επόμενο εξάμηνο η αναλογία πήγε ας πούμε 2 ώρες η θεωρία και 22 ώρες η πρακτική. Μιλάμε για τέτοια νούμερα και το δούλευαν αυτό το πράγμα από την αρχή. «Εσείς που ήρθατε εδώ δεν παίρνετε τα γράμματα», «δεν σας έκοβε το μυαλό». Ως Σύλλογος κάναμε προσπάθεια να το σπάσουμε αυτό. Και ότι δεν παίρναμε τα γράμματα, αλλά και ότι ήρθαμε να σπουδάσουμε εδώ, δε σημαίνει ότι σταματήσαμε να απαιτούμε να μορφωθούμε, να γίνουμε ολοκληρωμένοι άνθρωποι. Από εκεί και πέρα, εφόσον έχει στρωθεί το έδαφος, ο άλλος πηγαίνοντας στη δουλειά έχει μάθει ήδη ότι «δεν είμαι και πολύ έξυπνος», να είμαι ήσυχος - πρώτα και κύρια αυτό - ό,τι μου ζητάει ο εργοδότης να το κάνω. Μην κοροϊδευόμαστε κιόλας. Δεν περνάει και κανένας από τα ΙΕΚ να δει τι κάνει ο σπουδαστής στο χώρο δουλειάς. Για παράδειγμα, ο μάγειρας θα φτιάξει το φαγητό που πρέπει, αλλά κατά βάση θα αναλάβει τη λάντζα. `Η ο φούρναρης θα ψήσει και κανα ψωμί, αλλά κατά βάση θα αναλάβει το καθάρισμα, την προθέρμανση κ.ο.κ. Αρα κι εκεί το τι μαθαίνει ο άλλος στην εργασία, είναι πάρα πολύ σχετικό.

-- Τι κομμάτι του κόσμου που τελειώνει τις σχολές επανακαταρτίζεται;

Γ.Κ.: Νομίζω σε κάποιες ειδικότητες, στην Πληροφορική για παράδειγμα, είναι πιο έντονο το φαινόμενο. Γιατί εκεί ο σπουδαστής πέρα από τα πολύ βασικά πράγματα που θα μάθει, μαθαίνει να δουλεύει 2-3 προγράμματα που σε πέντε χρόνια βέβαια μπορεί στην πράξη να μη δουλεύουν πουθενά. Ως Σύλλογος, έχουμε δεχτεί μεμονωμένες καταγγελίες ότι εργοδότες ζήτησαν από σπουδαστές π.χ. Γραφιστικής να ξαναπεράσουν από κύκλο ΙΕΚ. Εχει να κάνει δηλαδή σ' ένα βαθμό και με το επάγγελμα, αλλά όσο εξελίσσονται τα πράγματα, γίνεται ακόμα πιο έντονο και φανερό και σε άλλους κλάδους.

Υπάρχει, όμως, ένας «πολυπλόκαμος οργανισμός» ο οποίος από πολλές μεριές καλλιεργεί αυτή τη λογική. Για παράδειγμα, παλιοί σπουδαστές της Γκράβας είχαν έρθει να ζητήσουν την αναλυτική τους βαθμολογία, η οποία δεν παίζει κανένα ρόλο, γιατί στο τέλος στο πτυχίο δεν έχεις συνολική βαθμολογία αλλά τις συνολικές ώρες κατάρτισης. Εκαναν την πρακτική τους μέσω ενός ευρωπαϊκού προγράμματος, στη Σικελία. Μας τους παίνευαν οι καθηγητές. Τους ρώτησα και μου είπαν: «εγώ πάω εκεί με την προοπτική ότι μπορεί 5 πράγματα να τα γνωρίσω καλύτερα, μετά να βρω μια δουλειά στην Ελλάδα. Πηγαίνοντας βέβαια εκεί, τα λεφτά που θα λαμβάνω δε θα μου φτάνουν ούτε να επιβιώσω σε ένα ελάχιστο επίπεδο».

Ολοι οι σπουδαστές, ανεξάρτητα αν το παραδέχονται ή όχι, ξέρουν ότι θα επανακαταρτιστούν. Μπορεί να σου λέει «θα κυνηγήσω τα σεμινάρια». Και μιλάμε για σεμινάρια δωρεάν ή επί πληρωμή, σεμινάρια που κάνουν οι ίδιες οι επιχειρήσεις κ.λπ. Και αυτό σε ένα βαθμό νομίζω ότι καλλιεργείται από τις ίδιες τις σχολές, αυτό το «κυνήγι της γνώσης» όπως το βαφτίζουν. Οπως τους συμφέρει κάθε φορά. Μια τους σπουδαστές τους ονομάζουν καταρτιζόμενους, «μη ενταγμένους στην τυπική εκπαίδευση» κι όχι σπουδαστές, άρα παιδιά που δε δικαιούνται βιβλίο και από την άλλη τους λένε «να κυνηγάτε τη γνώση», που γνώση βαφτίζουν τις 5 δεξιότητες από εκεί και άλλες 5 από εδώ.

Τα αιτήματα των σπουδαστών, η θετική πείρα και οι δυσκολίες

-- Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, ποια είναι τα βασικά αιτήματα και η προσπάθεια που κάνουν οι Σύλλογοι και τα 7μελή των σπουδαστών;

Ν.Δ.: Στις σχολές υπάρχουν αντιπρόσωποι, τα 7μελή που εκλέγονται κάθε χρόνο. Κάνουμε μια προσπάθεια συσπείρωσης γύρω από μια συντονιστική επιτροπή, των 7μελών, των αντιπροσώπων, αλλά και όλων των σπουδαστών που έχουν διάθεση να διεκδικήσουν. Τα βασικά αιτήματα αφορούν την πρακτική και τους όρους της, δηλαδή να δουλεύουν όλοι πάνω στο αντικείμενο σπουδών, να έχουν πλήρη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και όχι μόνο σε περίπτωση ατυχήματος, να εξισωθεί ο μισθός με το μισθό του ανειδίκευτου εργάτη και όχι το 70% που είναι τώρα. Επίσης, για τις σχολές να πληρώσει τώρα το κράτος για την αναβάθμιση των υποδομών, να γίνουν όλα τα μαθήματα που δε γίνονται λόγω της υποχρηματοδότησης, να δοθεί πάσο στους σπουδαστές, ζήτημα πάρα πολύ σημαντικό για τους σπουδαστές που κάνουν τουλάχιστον 4 μετακινήσεις τη μέρα και έχουμε πολλές καταγγελίες στην επιτροπή που έχουμε φτιάξει, ότι μαζεύονται πάρα πολλές κλήσεις επειδή τα παιδιά δεν έχουν να πληρώσουν, έχουμε κάνει και γύρω από αυτό το ζήτημα κινητοποιήσεις. Και βάζουμε και το ζήτημα να μην πληρώνει κανένας σπουδαστής για τις στολές, αφού σε ειδικότητες όπως είναι η Μαγειρική, στα επαγγέλματα Υγείας, είναι υποχρεωτικό να αγοράσουν, αλλιώς τρώνε απουσίες και συνολικά τα εργαλεία που καλούμαστε να πληρώσουμε και πολλά από αυτά είναι ακριβά, π.χ. πρέσες κ.τ.λ., που προφανώς τα παιδιά δεν έχουν να πληρώσουν και γι' αυτό έρχονται και σ' αυτές τις σχολές. Βάζουμε και το ζήτημα να δίνεται επίδομα σίτισης και στέγασης σε όλους όσους το δικαιούνται, γιατί αυτή τη στιγμή μπαίνει ηλικιακό όριο τα 21 και σε όσους είναι από την επαρχία, επειδή ακριβώς, όπως λέμε, η πείνα δεν κοιτάει ηλικία ή τόπο καταγωγής και από το επίδομα των 280 ευρώ που παίρνουμε, πρέπει να συντηρηθούν οικογένειες, έχουμε γονείς ανέργους, έχουμε μικρά αδέρφια και πρέπει να ταϊστούν. Σε σχέση με το περιεχόμενο, να έχουμε μια ολοκληρωμένη γνώση του αντικειμένου, να μη βγαίνουμε μισοκαταρτισμένοι. Και το ζήτημα των καθηγητών, να σταματήσουν να είναι ωρομίσθιοι, γιατί κι αυτούς ουσιαστικά τους εμπαίζουν και να φέρουν εξειδικευμένο προσωπικό, μόνιμο, να σταματήσει αυτό που είναι τώρα «θεσμός», να αργούν να έρθουν ένα και ενάμιση μήνα στις σχολές.

Δ.Κ.: Για εμάς είναι πολύ βασικό να καταργηθούν τα δίδακτρα, γιατί για παράδειγμα στη Σιβιτανίδειο υπάρχουν ακόμα δίδακτρα. Αρα καμία σκέψη για δίδακτρα, αυτοχρηματοδότηση σχολών κ.τ.λ. Οσον αφορά το ζήτημα της μετακίνησης, που αλλού δε δίνεται καθόλου πάσο και όπου δίνεται υπάρχει ηλικιακό όριο, 23 χρονών. Επίσης, το πάσο καλύπτει μόνο αστικές συγκοινωνίες, ενώ παιδιά π.χ. στον Πειραιά ή π.χ. στη ΣΤΕ στην Ανάβυσσο που λειτουργεί με κανονισμό ΙΕΚ, έρχονται από Αίγινα ή με το ΚΤΕΛ και πληρώνουν ολόκληρο εισιτήριο, περπατάνε ένα 40λεπτο με τα πόδια από την τελευταία στάση του λεωφορείου, βάζουν πούλμαν που δίνουν 80 ευρώ το μήνα κ.ο.κ. Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη για όλους όσους δεν έχουν, να καλύπτεται π.χ. ο σπουδαστής που οι γονείς του είναι άνεργοι, να έχει πρόσβαση σε όλες τις δομές Υγείας - Πρόνοιας. Να υπάρχουν βιβλία στις σχολές και πρακτική η οποία να αμείβεται με βάση τη σύμβαση.

Επιπλέον, ως Σύλλογος έχουμε κάνει προσπάθεια με όσους κάνουν πρακτική, έχουμε επαφή από τα μητρώα μας κι έχουμε ανοίξει το ζήτημα να γραφτούν στο σωματείο τους, αν υπάρχει κάποια απεργιακή κινητοποίηση, κάποια κινητοποίηση στον κλάδο, ότι πρέπει να μπουν και αυτοί μπροστά, να διεκδικήσουν. Γενικά, η πείρα από την προσπάθεια με τα σωματεία, με περιοδείες, με μια προσπάθεια να γραφτούν οι σπουδαστές στα σωματεία ή να έρθουν σε επαφή με Επιτροπές Νέων, ως επί το πλείστον ήταν θετική. Ενα κομμάτι από αυτά τα παιδιά μπόρεσε να ενταχθεί, είτε να δει ότι αυτό είναι πρόβλημα, ότι η κατάσταση έχει πραγματικά ταξική διάσταση. Είναι δύσκολο, παρ' όλα αυτά χρόνο με το χρόνο και ο Σύλλογος επιδιώκει να βελτιώνει αυτή τη δουλειά, να μην πετάει κανέναν και να κάνει μια σημαντική προσπάθεια με τα σωματεία, αυτούς να τους εντάξει στο κίνημα.

-- Τι εμπόδια υπάρχουν σε αυτή την προσπάθεια;

Ν.Δ.: Υπάρχει έντονα το αίσθημα του φόβου. Ενώ λες στο συμμαθητή ότι δεν έχει να χάσει τίποτα, ο άλλος έχει στο μυαλό του ότι «αν κάτσω καλά, μπορεί να με κρατήσει μετά», «αν δε με κρατήσει αυτός, μπορεί να μου δώσει καμιά συστατική επιστολή να πάω να βρω κάπου δουλειά». Σε αυτό βασικό ρόλο παίζουν και καθηγητές, Διευθύνσεις, η εργοδοσία. Π.χ. φέτος είχαμε ένα παράδειγμα σε ΟΑΕΔ, με έναν ανήλικο σπουδαστή που δεν είχε για τη στολή και ο διευθυντής τον πήρε τηλέφωνο στο σπίτι και του είχε πει «μην τολμήσεις να το κάνεις θέμα», «μην ξεσηκώνεις και τους άλλους». `Η αντίστοιχα πέρυσι, στο Κρατικό Νοσοκομείο της Νίκαιας, όπου σε πανελλαδική απεργία είχαν απεργήσει όλες οι πρακτικάριες, ο διευθυντής τις απείλησε ότι θα έχουν κυρώσεις αν το ξανακάνουν. Σε αυτή την κατεύθυνση δρουν και άλλες δυνάμεις π.χ. στον Πειραιά, σε Ρέντη και Μοσχάτο, που προσπαθούν να παρέμβουν δυνάμεις της ΧΑ, οι οποίοι σε οποιαδήποτε προσπάθεια των σπουδαστών να διεκδικήσουν, να σηκώσουν κεφάλι, πετάγονται, κάνουν ευθεία επίθεση σε σπουδαστές, π.χ. στις ΓΣ όταν προσπαθούμε να αναδείξουμε ζητήματα, μας λένε «και τι θες τώρα εσύ;», «εδώ είναι ΟΑΕΔ, μη ζητάς τέτοια πράγματα».

Γ.Κ.: Μια άλλη πλευρά αφορά και το φαινόμενο της τοξικοεξάρτησης που είναι έντονο. Εμείς έχουμε κάνει ως Σύλλογος προσπάθεια να ανοίξουμε αυτό το ζήτημα. Θυμάμαι, ας πούμε, χαρακτηριστικά στην Γκράβα που υπήρχαν τότε πολλά ζητήματα με τη θέρμανση και είχαμε κάνει μια κινητοποίηση στη Διεύθυνση, μου έλεγε ένας σπουδαστής «ρε Κεφάλα, άστα αυτά τώρα. Τριφυλλάκι, τριφυλλάκι, θα περάσει η χρονιά και φέτος». Κι αυτό είναι το μεγάλο ζήτημα, ότι ο άλλος μπαίνει σε αυτό το τριπάκι ότι δε χρειάζεται διεκδίκηση.